Oğuzhan Osman ALIM /Rüstem PEHLİVANLAR/HERKES DUYSUN
BURSA (İGFA) – Erzincan’ın İliç ilçesinde 13 Şubat tarihinde yaşanan maden felaketinin yaraları hala sarılmaya çalışılıyor. Bir taraftan kaza hakkında isimli süreç ve tutuklamalar devam ederken öteki taraftan kazanın etrafa verdiği ziyana dair tespit çalışmaları sürüyor.
Kaza sırasında birikinti altında kalan 9 personel için de arama çalışmaları devam ediyor. Bu kazanın etrafa verdiği tahribatı ve maden arama süreçlerinde bu tip kazaların tekrarlanmaması ismine atılabilecek adımları Bursa Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Mehmet Şen Herkes Duysun için kıymetlendirdi.
“RİSKİN SIFIR OLDUĞUNU SÖYLEMEK MÜMKÜN DEĞİL”
Siyanürlü toprağın Fırat Irmağına ve tarım yerlerine verebileceği muhtemel ziyanları pahalandıran Bursa Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Mehmet Şen, “Yetkililer numunelerin alınarak tahlil edildiğini, içme sularına ve Fırat Nehri’ne rastgele bir zehirli atığın karışmadığını belirtiyorlar. Lakin bu türlü bir olayda toksik hususların yer altı sularına karışması birkaç günde gerçekleşecek bir durum değildir. Uzun mühletler takip edilerek kirliliğin olup olmadığı ortaya konmalıdır. Maalesef ki riskin sıfır olduğunu söylemek pek mümkün değil.”
“ÖLÜME KADAR GÖTÜREBİLİR”
Siyanürün maruziyet ölçüsüne bağlı olarak vefata kadar götürebilecek ziyanları olduğunu kaydeden Şen, yeniden maruziyet ölçüsüne bağlı olarak insanlarda geri dönülemez sıhhat sorunlarına yol açabileceğini de kaydetti.
Siyanürün toprağa karışması halinde bitki ve canlılar üzerindeki toksik tesirleri nedeni ile besin zincirine karışıp insanlara ulaşma ihtimalinin de kelam konusu olabileceğini hatırlatan Bursa Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Mehmet Şen, siyanürün ayrıyeten toprakta önemli bir randıman kaybına neden olabileceğinin de altını çizdi.
TESPİTİ UZUN VAKİT ALACAK
Siyanürün suya yahut toprağa karışıp karışmadığının tespit edilmesinin uzun bir vakit alacağını kaydeden Şen, “Bilim insanlarının toksik hususların havaya, toprağa, suya karıştığını tespit etmesi için günler, haftalar, hatta bazen aylar gerekiyor. İliç’teki canlı hayatının bölgede yaşanan çökmeden nasıl etkilendiğini biz tahminen de uzun vakit sonra öğrenebileceğiz. Temenni ederiz ki bu türlü olumsuz durumlarla karşılaşmayız.” sözlerini kullandı.
Ayrıca kazanın meydana geldiği maden alanında geçmişte kapasite artışına gidilmiş olduğuna dair savlara da değinen Şen, “Kontrolsüz ve kontrolsüz bir kapasite artışı yapılmışsa bu felakete taban hazırlamıştır.” dedi.
MADEN ÇIKARMADA ALTERNATİF SİSTEMLER VAR MI?
Siyanürle maden arama faaliyetinin çevresel ziyanları göz önüne alındığında alternatif maden arama ve çıkarma yollarına dair soruyu da yanıtlayan Şen şöyle konuştu:
“Altın, çıkarılan kayaçların ortasında gözle görülür büyüklükte ise siyanür kullanmadan ayrıştırılabiliyor. Düşük maden potansiyeline sahip yataklarda ve gözle görülemeyecek boyutta ise siyanür kullanılıyor. Bu süreçte kayaçtan elde edilen cevher siyanür ile işleniyor ve siyanür altını çekiyor. Geriye kalan siyanürlü atık, su ile arındırılıyor ve bir havuzda tekrar kullanılmak üzere tutuluyor.”
Şen ayrıyeten dünyanın birçok yerinde siyanürle altın aramaya devam edilse de birtakım ülkelerde siyanürle altın aramanın yasaklandığını belirtti.