2007’den beri gözlemlenen süratli radyo patlamaları, cihanda kısa müddetlerde muazzam güç açığa çıkaran şiddetli olaylardır. Bu patlamalar o kadar güçlüdür ki, saniyenin binde biri üzere kısa bir müddette Güneş’in üç günde ürettiği güce muadil bir enerjiyi uzaya yayarlar. Lakin bu patlamaların ne sıklıkla meydana geldiği ve kaynağı tam olarak bilinmiyordu.
Bilim insanları uzun yıllar bu patlamaların kaynağını anlamak için çeşitli teoriler öne sürdüler. Kimileri bu patlamaların uzaylı medeniyetleri tarafından üretildiğini öne sürerken, en güçlü aday olarak magnetarlar gösteriliyordu. Magnetarlar, çok güçlü bir manyetik alana sahip nötron yıldızlarıdır. Büyük kütleli yıldızların ömrünün sonuna gelerek patlaması sonucu oluşan bu ağır ve küçük gök cisimleri, cihandaki en güçlü manyetik alanlara sahiptir.
İLK DEFA BİR FRB’NİN KAYNAĞI BELİRLENDİ
MIT’deki araştırmacılar, 2022 yılında gözlemlenen uzun ve güçlü bir FRB’ye odaklanarak bu gizemi çözmeye çalıştılar. Araştırmacılar, bu patlamanın geldiği tarafı ve parlaklığındaki değişimleri inceleyerek, patlamanın kaynağının çok yakın olduğunu tespit ettiler. Bu bulgu, daha evvelki kimi modellerde öne sürülen patlamanın daha uzak bir aralıkta meydana geldiği savını çürüttü.
Araştırmacılar, bu keşfi “sintilasyon” ismi verilen bir olguyu kullanarak yaptılar. Işık, uzayda yol alırken çeşitli pürüzlerle karşılaşır ve bu mahzurlar ışığın yolunu bozar. Bu bozulma, ışığın titreşmesine neden olur. Tıpkı gece gökyüzündeki yıldızların parıltısının daima değiştiği üzere. Araştırmacılar, FRB’nin parlaklığındaki değişimleri inceleyerek, patlamanın kaynağının çok yakın olduğunu ve bu nedenle ışığın daha az bozulmaya uğradığını tespit ettiler.
MAGNETARLAR FRB’LERİN ANAHTARI OLABİLİR Mİ?
Araştırma sonuçları, bu özel FRB’nin bir magnetarın çok yakınından geldiğini gösteriyor. Bu bulgu, magnetarların süratli radyo patlamalarının en azından bir kısmının kaynağı olabileceği hipotezini güçlendiriyor. Araştırmacılar, magnetarların güçlü manyetik alanlarının, etrafındaki maddeyi iyonize ederek ve radyo dalgaları yayarak bu patlamaları tetikleyebileceğini düşünüyorlar.
Bu yeni keşif, astronomi alanında yeni bir çalışma alanı açıyor. Bilim insanları artık, farklı süratli radyo patlamalarını inceleyerek bu patlamaların çeşitliliğini ve oluşum düzeneklerini daha yeterli anlayabilecekler. Birebir vakitte, magnetarlar hakkında daha fazla bilgi edinerek cihanın en ekstrem şartlarındaki fizikî süreçleri daha yakından inceleme fırsatı bulacaklar.