Lina Shaikhouni | BBC Dünya Servisi
Suriye’nin kuzeydoğusunda yaşayan bu insanların tek gelir ve besin kaynağı, ABD ordusunun attığı çöpler.
25 yaşındaki Alia “İnsanlar bizden utanıyor. Bize çöplük insanları diyorlar” diyor.
Ülkede 10 yıldan uzun müddettir devam eden savaş, Birleşmiş Milletler (BM) datalarına nazaran 15,3 milyon kişinin insani yardıma muhtaç kalmasına yol açtı.
Ve bu bireylerin yüzde 80’i gereğince besine erişemiyor.
Alia’nın kızı Walaa da onlardan biri.
“Et bulmak için, yiyecek bir şeyler bulmak için buradayız zira açız” diyor 12 yaşındaki Walaa.
Kürtlerin denetimindeki Suriye’nin kuzeydoğusunda, IŞİD’e karşı savaş ekonomiyi mahvetmiş durumda.
Alia, çocukları için bu türlü bir hayat hayal etmiyordu.
Her sabah 7’de iki saatlik bir seyahatten sonra buraya geliyor. Genelde Walaa’yı da yanında getiriyor.
Ergenliğe girdiğinde doğurduğu en büyük kızı ise genelde başka çocuklarına bakmak için konutta kalıyor.
Güneş batana kadar çöplükte çalışıyorlar.
Akşam olduğunda ise ailesinin karnı kazınıyor.
“Kızlarımın öteki kızlar üzere okula gideceğini düşünürdüm. Lakin sonları benim üzere oldu: Okumayı da yazmayı da bilmiyorlar” diyor.
Alia’nın kocası tarlalarda çalışıyordu. Lakin 10 yıl evvel öldüğünde, aile maddi olarak çöktü.
Bitmek bilmeyen savaş, artan kuraklık ve berbatlaşan ekonomik şartlar onu çaresiz bıraktı.
Çöp arabası çöplüğe gelince çocuklar ileri atılıyor.
Kemikleri yalayıp daha fazlasını aramaya koyuluyor.
“Başka bir yerde iş imkanı olsa bu türlü bir iş yapmazdım. Lakin yapabileceğim öteki hiçbir iş yok” diyor.
IŞİD’e karşı savaş
2014’te ABD, IŞİD’e karşı savaşan ve iskeletini Kürtlerin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne dayanak olmak için birliklerini bölgeye gönderdi.
Beş yıl sonra IŞİD’e karşı zafer ilan edildi.
Şimdi bu bölge Kürtlerin liderliğinde, farklı etnik kümelerin temsil edildiği bir idareye sahip olsa da hayat olağandan çok uzak.
Bölgede çalışan bir sivil toplum kuruluşunun başkanı “Kuzeydoğunun durumu, ülkenin genelinde şartların kötüleşmesine paralel” diyor.
Güvenlik nedeniyle ismini yazmamızı istemiyor.
Bu bölgedeki geniş tarım yerleri ve petrol kuyuları bir vakitler Suriye’nin değerli gelir kaynaklarındandı.
Fakat bu bölgede nüfusun ikiye katlanması, besin fiyatlarının yükselmesi ve güvenliğe dair tehditlerin artması nedeniyle yoksulluk görülmemiş düzeylerde.
Pek birçok, hayatta kalabilmek için insani yardımlara muhtaç.
Fakat bu yardımlar ölçü olarak yetersiz. Ayrıyeten bölgedeki lojistik zorluklar, muhtaçlık duyan herkese ulaşılmasını zorlaştırıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) bölgeye yardım ulaştırmakta zorlanıyor, bilhassa de Rusya ve Çin BM’nin teşebbüsüne mani olarak Irak’ın bölgeye açılan hudut kapısının kapalı kalmasına yol açtıktan sonra işler uygunca zorlaştı.
Bölgeye ulaşan yardımların çoğuysa savaştan en çok etkilenmiş Rakka ve Deyrizor üzere kentlerdeki sığınmacı kamplarına gidiyor.
Bu kentlerin ortasında kalan, Tel Baydar üzere kırsal bölgeler unutulmuş durumda.
Suriye’nin kuzeydoğusundaki Kamışlı kentinden gazeteci Hamza Hamki, çöpten geçinmenin bölgede yaygın olmadığını ancak son devirde buna mecbur kalanların sayısının bir ölçü arttığını anlatıyor:
“İnsanların altyapı projelerine gereksinimi var. Ülkenin yine inşa edilmesi lazım. Lakin ortada bu türlü hiçbir proje yok.”
Bitmek bilmeyen güvenlik riskleri, bu tip projelere yönelik para aktarılmasını engelliyor.
Türkiye, Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) elindeki bölgelere iki farklı operasyon düzenledi.
SDG’nin omurgasını oluşturan Halk Savunma Birlikleri (YPG) Türkiye’nin “terör örgütleri” listesinde.
Türkiye, örgütün Suriye’yle hududundaki varlığını kendisine yönelik bir tehdit olarak görüyor.
IŞİD’in canlanması ihtimali de bir öteki risk.
ABD’nin bölgedeki varlığı bu tehditlere karşı bir muhafaza sağlasa da buradaki üslerinin ne kadar daha kalacağı muhakkak değil.
Hamki “ABD çekilirse Türkiye’nin yahut Suriye rejiminin bölgeyi ele geçirmesi 24 saatten kısa sürer” diyor ve ekliyor:
“İki senaryo da bölgedeki nüfusu son derece berbat tesirler.
“İnsanların hiçbir tarafla bir sorunu yok, sadece onurlu bir hayat yaşamak istiyorlar.”
Amer ve Walaa üzere çocuklar, savaşın olmadığı bir devri hiç görmedi.
“Keşke biraz daha paramız olsaydı da okula gidip öteki bir yerde çalışabilseydim” diyor Amer, “Tüm isteğim bu.”