Aydın Hasan – Basra Körfezi’nde kara, deniz ve hava üssü kuran Türkiye; Afrika Boynuzu’nda da tesir alanını giderek genişletiyor. Dünya deniz ticaretinin yüzde 13’ünün yapıldığı bir bölgede bulunan Somali’nin deniz yetki alanları, Türk Donanması tarafından korunacak. Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi de, dünyanın sayılı rezerv alanları içinde sayılan Somali’nin deniz yetki alanlarındaki 15 bin kilometrekarelik alanda petrol ve doğal gaz arama çalışması yapmak için hazırlanıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 19 Ağustos 2011’de yaptığı ziyaret, yoksulluğun yanı sıra iç çatışmalar nedeniyle büyük bir sıkıntıları olan Somali için kıymetli bir yer tuttu. Bu ziyaretin akabinde iki ülke ortasındaki münasebetler ivme kazanarak gelişti. TURKSOM Askerî Eğitim Üssü, 2017 yılında Somali’nin başşehri Mogadişu’da açıldı. Somali Türk Misyon Kuvveti’nin bulunduğu 400 dönümlük yerdeki Anadolu Kışlası içinde TSK, Somali vatandaşı subay ve astsubay adaylarına eğitim veriyor.
Tezkere geçti
Somali Savunma Bakanı Abdulkadir Muhammed Nur’un 8 Şubat’ta Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler’i ziyaretinde iki ülke ortasında Savunma ve Ekonomik İş birliği Çerçeve Mutabakatı da imzalandı. Muahede çerçevesinde TSK ögelerinin Somali’nin terörizm ve başka tehditlere karşı güvenliğinin sağlanması faaliyetlerine takviye hedefiyle iki yıl müddetle bu ülkede görevlendirilmesine ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresi 27 Temmuz’da Meclis’ten geçti. Türkiye; terörle çaba konusunda verdiği takviyesi bundan sonra deniz güvenliği alanında da verecek.
Enerjide iş birliği
Türkiye ile Somali arasındaki askeri iş birliği, güç alanına da taşındı. Somali Federal Cumhuriyeti Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Abdirizak Omar Mohamed, 18 Temmuz’da Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın konuğu olarak Türkiye’ye geldi. Bu ziyaret çerçevesinde Türkiye Petrolleri Anonim İştiraki ile Somali Petrol Otoritesi ortasında Hidrokarbon Arama ve Üretim Mutabakatı imzalandı.
Anlaşmaya nazaran; Türkiye, Somali deniz yetki alanlarındaki üç blokta petrol ve doğal gaz arayacak. Sondaj çalışması için Oruç Reis gemisinin eylül ayı sonunda bölgeye gitmesi planlanıyor. Somali deniz yetki alanı içindeki her blok 5 bin kilometrekarelik bir alana tekabül ediyor. Oruç Reis, yaklaşık 15 bin kilometrekarelik bir alanda faaliyette bulunacak. Türkiye, bulunan petrol ve doğal gazın üretimini de yapacak.
Arama yapılacak bloklardan ikisi Somali kıyılarından 50 kilometre, öbür ise 100 kilometre açıkta bulunuyor. Bloklardaki deniz derinliği ise yaklaşık 2 bin metre. Birtakım yerlerde 3 bin metreye kadar inen deniz tabanının içinden de 4 bin metreye kadar inen bir derinlikte sondaj yapılacak. Çalışma deniz yüzeyinden ortalama 7 bin metrelik bir derinlikte gerçekleştirilecek. 50 kişilik mürettabata sahip Oruç Reis gemisine, beş adet lojistik dayanak gemisi de eşlik edecek. Donanma Komutanlığı da, fırkateyn ve korvetler ile Oruç Reis’e arama faaliyetinde refakat ederek muhafaza sağlayacak.
Rezerv açısından varlıklı bir ülke
Uluslararası Ticaret Ajansı’na nazaran Somali, petrol rezervi açısından dünyadaki en büyük 10. ülke. Uzmanlara nazaran; Somali en az 30 milyar varil petrol ve gaz rezervine sahip. Mutabakata nazaran; Türkiye, çıkardığı kaynaklardan elde edilen gelirin yüzde 30’una sahip olacak. Yüzde 70’i Somali’de kalacak. Yer altı kaynakları ile Somali’nin ekonomik problemlerinin yanı sıra istikrarsızlığa neden olan sorunları da aşması bekleniyor. Somali Federal Cumhuriyeti Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Abdirizak Omar Mohamed, “Şu an söylenen sayılar tek bir deniz alanı için olan kestirimler. Araştırmalar tamamlandığında bizim rezervlerin 100 milyar varile yakın çıkacağı varsayım ediliyor” diyor.
Somaliland krizi
Etiyopya’nın, Kızıldeniz’e erişim için, Somali’den tek taraflı bağımsızlık ilan eden özerk Somaliland ile yaptığı mutabakat sonrasında kriz ortaya çıkmıştı. 8 Mayıs’ta Etiyopya Başbakanı Ahmed, özel temsilcisi ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’a orta buluculuk talebi içeren bir mektup iletti. Etiyopya Dışişleri Bakanı Taye Atske Selassie ile Somali Dışişleri Bakanı Ahmed Muallim Fiqi, temmuz ayında Ankara’da Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın konuğu oldu. Tansiyon, Ankara’da kurulan diyalog süreci ile kıymetli ölçüde aşıldı.
Fransa’nın içi gitti!
Fransa’nın en tesirli gazetelerinden Le Monde, Türkiye’nin Somali’deki ataklarını, “Türkiye Afrika’da petrol arayışına Somali’den başlıyor” başlığıyla sayfalarına taşıdı. Türkiye ile Somali ortasındaki mutabakatlara dair ayrıntılara geniş yer ayıran gazete, “Türk hükümeti bölgedeki insani yardım, savunma ve kalkınma iştiraklerinin yanı sıra alt yapı inşaatlarını da çoğaltıyor. Başşehrin sokaklarında Türk bayrakları dalgalanıyor ve ismi kentin ana hastanesine verilen Recep Tayyip Erdoğan’ın portresini adım başı görmek alışılmadık bir durum değil. 2011 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı’nın harabeye dönmüş Mogadişu’yu seyahat eden ilk yabancı devlet başkanı olması bunun en büyük nedeni” sözlerine yer verdi.